Diyarbakır, Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan tarihi ve kültürel zenginlikleriyle ünlü olan büyüleyici bir şehirdir. Tarihi, 5000 yıllık bir geçmişe dayanır ve bu süre zarfında birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Diyarbakır, surları, kaleleri, camileri, hanları, hamamları ve geleneksel taş evleriyle ziyaretçilere eşsiz bir deneyim sunar.
Şehrin en önemli simgesi, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan ve şehri çevreleyen tarihi surlardır. M.Ö. 4. yüzyıldan kalma bu surlar, 82 burç ve kapısıyla etkileyici bir yapıya sahiptir. Surların üzerinde yürüyerek tarihi bir yolculuğa çıkabilir ve şehrin panoramik manzarasının keyfini çıkarabilirsiniz.
Diyarbakır’ın en eski camilerinden biri olan Ulu Cami, 1091 yılında Artuklu hükümdarı Melikşah tarafından inşa edilmiştir. Artuklu mimarisinin en güzel örneklerinden biri olan cami, kare planlı avlusu ve etkileyici minaresi ile ziyaretçilerini büyüler. Caminin avlusunda bulunan Dört Ayaklı Minare de şehrin en önemli simgelerinden biridir.
Şehirdeki diğer tarihi camiler arasında 1170 yılında inşa edilen Nebi Camii ve 15. yüzyılda yapılan Hz. Süleyman Camii de yer alır. Her biri özgün mimarisi ve sanat eserleriyle tarihi öneme sahiptir.
Diyarbakır, aynı zamanda zengin bir kültürel mirasa da sahiptir. Tarihi hanları, çarşıları ve dükkanları ile ünlüdür. Hasan Paşa Hanı, geleneksel Diyarbakır evlerine benzer bir yapıda olan ve günümüzde el sanatları dükkanlarına ev sahipliği yapan önemli bir kervansaraydır. Deliller Hanı ise en büyük kervansaraylardan biri olup, geleneksel zanaatkarların el yapımı ürünlerini sergilediği bir merkezdir.
Diyarbakır mutfağı da damaklarda unutulmaz izler bırakır. Yöresel lezzetler arasında kuru fasulye, kaburga dolması, ciğer kebabı ve içli köfte gibi özel tatlar bulunur. Diyarbakır’ın tarihi çarşıları ve pazarları, yöresel ürünler ve el sanatları için ideal alışveriş mekanlarıdır.
Diyarbakır, sadece tarihi ve kültürel mirasıyla değil, aynı zamanda doğal güzellikleriyle de dikkat çeker. Dicle Nehri ve Hevsel Bahçeleri şehri çevreler ve doğal bir yaşam alanı sunar. Hevsel Bahçeleri, dünyanın en eski sulama sistemlerinden birine sahip olup, çeşitli meyve ağaçları ve tarlalarla bezenmiştir. Bu alan, kuş gözlemcileri için de önemli bir bölgedir.
Diyarbakır’ın etkileyici tarihi ve doğal güzelliklerinin yanı sıra, zengin kültürel etkinlikleri ve festivalleri de ilgi çeker. Ziya Gökalp Kültür Merkezi ve Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Kongre Merkezi gibi mekanlarda çeşitli sanatsal etkinlikler, konserler ve tiyatro gösterileri düzenlenir.
İşte Diyarbakır’da gezilecek en güzel yerler;
- Diyarbakır Surları: Tarihi M.Ö. 4. yüzyıla kadar uzanan bu surlar, yaklaşık 5.5 kilometre uzunluğunda ve 82 burçla çevrili. Bu muhteşem surlar, Romalılardan Bizanslılara, Araplar’dan Selçuklulara kadar birçok medeniyetin izlerini taşıyor. Surların üzerinde yürüyerek şehri tepeden izlemek ve tarihle iç içe olmak mümkün.
- Ulu Cami: Diyarbakır’ın tarihi dokusunu yansıtan en önemli camilerden biridir. 1091 yılında Artuklu hükümdarı Melikşah tarafından inşa edilmiştir. Artuklu mimarisinin önemli örneklerinden biri olan cami, sade ve etkileyici bir tasarıma sahiptir.
- Hasan Paşa Hanı: 16. yüzyılda Osmanlı Sadrazamı Hasan Paşa tarafından yaptırılan han, şehir merkezindeki en güzel tarihi eserlerden biridir. Geleneksel Diyarbakır evleriyle uyumlu bir mimariye sahip olan han, turistik eşyaların satıldığı dükkanlara ev sahipliği yapar.
- Nebi Camii: 1170 yılında Artuklu hükümdarı Nurettin tarafından yaptırılan bu cami, Diyarbakır’ın en eski camilerinden biridir. Klasik Artuklu mimarisini yansıtan cami, özgün detayları ve atmosferiyle dikkat çeker.
- Malabadi Köprüsü: Diyarbakır’a 23 kilometre uzaklıkta bulunan bu tarihi köprü, Artuklu hükümdarı Fahrettin Karaaslan tarafından 1147 yılında yapılmıştır. Hasankeyf’in güneyinde yer alan köprü, sekiz büyük ve 10 küçük kemerden oluşur ve etkileyici bir yapıya sahiptir.
- On Gözlü Köprü: 1065 yılında yapılan bu köprü, Dicle Nehri üzerinde bulunur ve 3 büyük, 7 küçük olmak üzere toplamda 10 göze sahiptir. Ortaçağ’da yapılan bu köprü, bölgenin önemli tarihi yapılarından biridir.
- Keçi Burcu: Diyarbakır Surları üzerinde yer alan ve surun en güzel burçlarından biri olan Keçi Burcu, tarihi yapıları ve muhteşem şehir manzarasıyla ziyaretçileri büyüler.
- Cahit Sıtkı Tarancı Müzesi: Ünlü Türk şairi Cahit Sıtkı Tarancı’nın doğup büyüdüğü ev, müze olarak düzenlenmiştir. Şairin kişisel eşyaları, fotoğrafları ve edebiyat dünyasına dair belgeler burada sergilenir.
- Diyarbakır Arkeoloji Müzesi: Tarihi eserleri barındıran müze, Hristiyanlık, İslam ve Mezopotamya dönemlerine ait önemli eserleri içerir. Mozaikler, lahitler, taş rölyefler ve diğer tarihi eserler burada görülebilir.
- Dört Ayaklı Minare: Ulu Cami’nin avlusunda bulunan ve Artuklu mimarisinin özgün örneklerinden biri olan Dört Ayaklı Minare, 9. yüzyıla tarihlenir.
- Hz. Süleyman Camii: 15. yüzyılda yapılan cami, Artuklu mimarisinin en güzel örneklerinden biridir. Taş işçiliği ve detaylarıyla dikkat çeken bu cami, şehrin en önemli ibadet yerlerindendir.
- Hz. Süleyman Türbesi: Hz. Süleyman Camii ile aynı avluda bulunan türbe, ziyaretçilerin dini açıdan önemli bir mekanı ziyaret etmelerine imkan sağlar.
- İçkale: Diyarbakır Kalesi’nin en yüksek bölümü olan İçkale, şehrin tarihini ve çevreyi izlemek için muhteşem bir mekandır. Kale duvarlarının üzerinde yürümek, etkileyici manzaralar eşliğinde tarihi hissetmek mümkündür.
- Hasankeyf: Diyarbakır’a yakın olan bu tarihi köy, tarih öncesi dönemden günümüze uzanan zengin bir geçmişe sahiptir. Anıtları, mağaraları ve doğal güzellikleri ile göz kamaştırır. (2021’de su altında kalacağı düşünülerek yerel halkın taşındığı ve Dicle Üniversitesi Yerleşkesi’nin kurulduğu bilgisi var. Bu nedenle ziyaret öncesi güncel durumu kontrol etmek önemlidir.)
- Diyarbakır Saat Kulesi: 1911 yılında yapılan saat kulesi, şehir merkezindeki önemli simgelerden biridir. Yüksek bir kuleden şehri izlemek ve fotoğraf çekmek için güzel bir noktadır.
- Hasan Paşa Han Hamamı: Hasan Paşa Hanı içinde yer alan tarihi hamam, Osmanlı dönemi eserlerinden biridir. Restorasyon çalışmaları sayesinde ziyaretçilere hizmet vermeye devam eder.
- Deliller Hanı: Diyarbakır’ın en büyük kervansaraylarından biri olan Deliller Hanı, tarihi dokusu ve atmosferi ile ziyaretçileri etkiler. Geleneksel zanaatkarlar burada el yapımı ürünlerini sergiler.
- Diyarbakır Mutfak Müzesi: Diyarbakır’a özgü mutfak kültürünü ve lezzetlerini tanımak için ziyaret edilebilecek ilginç bir müzedir. Yöresel yemeklerin yapımı ve sunumu hakkında bilgi edinebilirsiniz.
Diyarbakır, tarihi mirası, doğal güzellikleri ve zengin kültürel dokusuyla gezginlere unutulmaz deneyimler sunan bir şehirdir. Bu yerleri ziyaret ederken, tarihi önemlerini ve koruma durumlarını gözetmek, bölgenin kültürüne saygılı bir şekilde gezmek önemlidir.