Türkiye’nin güncel dış politika sorunları

Türk dış politikası son yıllarda oldukça hareketli bir dönem geçiriyor. Türkiye, Orta Doğu, Kafkasya, Balkanlar ve Akdeniz gibi bölgesel konularda etkin bir rol oynamaya çalışırken aynı zamanda ABD, Rusya ve Çin gibi küresel güçlerle ilişkilerini de dengelemeye çalışıyor. Bugün, Türk dış politikasındaki güncel konular ve sorunlara genel bir bakış sunacağız.

SURİYE İÇ SAVAŞI VE MÜLTECİ KRİZİ

İlk olarak, Türk dış politikasının en önemli konularından biri olan Suriye krizine değinmek istiyorum. Türkiye, Suriye’deki iç savaşın başından bu yana çatışmalardan en fazla etkilenen ülkelerden biri oldu. Türkiye, Suriye’deki iç savaşın başlangıcından bu yana milyonlarca Suriyeli sığınmacıyı kabul etti ve ülkenin güney sınırında bir tampon bölge oluşturmak için askeri operasyonlar düzenledi. Ancak, Türkiye’nin Suriye politikası son zamanlarda önemli zorluklarla karşı karşıya kaldı. Özellikle, Suriye sınırı ile başlayan ardından Irak ve İran sınırlarından yasadışı yollarla Türkiye’ye gelen göçmenler ciddi bir toplumsal sorun haline gelmiştir. Bu göçlerin düzensiz olması, kültürel adaptasyonun sağlanmadan ülke sınırları içerisinde rahat bir şekilde hareket etmeleri ülkenin yapısını bozduğu gerekçesiyle birçok kesim tarafından eleştirildi.

Türkiye, PKK/YPG terör örgütüne karşı Suriye’de askeri operasyonlar gerçekleştirmiştir. Bu operasyonlar Türkiye’nin milli güvenliği açısından önemli olmakla birlikte, bölgedeki diğer aktörler tarafından ‘’Suriye’deki istikrarı tehlikeye attığı’’ gerekçesiyle eleştirildi. Suriye İç Savaşı’nda Türkiye ve Esad yönetimi arasındaki ilişkiler oldukça karmaşık ve değişken oldu. Suriye’deki çatışmalar başladığında, Türkiye hükümeti Esad yönetimini istifaya çağırdı ve muhalif grupları desteklemeye başladı. Bu süreçte Türkiye, Suriye’ye sığınan milyonlarca sığınmacıya ev sahipliği yaptı ve Suriye’deki çatışmaların sona ermesi için uluslararası toplumun desteğiyle çözüm arayışlarına katıldı. Ancak, 2016 yılında Türkiye’nin Suriye politikası bir dönüş yaşadı ve Türkiye, Rusya ve İran ile birlikte Astana süreci adı verilen bir barış girişimine katıldı. Türkiye, başlangıçta Esad yönetimine karşı sert bir tutum takınırken, sonrasında Rusya ve İran ile birlikte Astana süreci ile Esad yönetimiyle doğrudan çatışmadan kaçınarak müzakere yoluyla çözüm arayışlarına yöneldi.

RUSYA – UKRAYNA SAVAŞI VE TÜRKİYE

Türkiye’nin Rusya ile ilişkileri de son zamanlarda zorlu bir döneme girdi. Türkiye ve Rusya arasındaki ilişkiler Suriye’deki çatışmalar sırasında yakınlaşmıştı ancak son zamanlarda Türkiye’nin Ukrayna krizinde tarafsız olma çabalarına karşı Ukrayna’nın lehine diyebileceğimiz bölgesel yardımlar Rusya tarafında hoş görülmeyerek ilişkileri zedeledi. Rusya, Türkiye’nin Ukrayna’ya destek vermesini uluslararası hukukun ihlali olarak görüyor ve Türkiye’ye karşı yaptırım uygulama tehdidinde bulunuyor. Bu durum, Türkiye’nin Rusya ile olan ilişkilerini zorlaştırdı ve Türkiye’nin stratejik çıkarları açısından da risk oluşturdu.

DOĞU AKDENİZ

Türkiye’nin bir diğer önemli dış politika konusu, Doğu Akdeniz’deki enerji kaynaklarına yönelik sorunlar. Doğu Akdeniz’deki enerji kaynaklarına yönelik tartışmalar, Türkiye, Yunanistan, Güney Rum Kesimi ve diğer bölgesel aktörler arasında yaşanıyor. Türkiye, Doğu Akdeniz’deki enerji kaynaklarına erişim konusunda hak iddia ediyor ve bu hakları savunmak için askeri varlığını artırıyor. Yunanistan ve Kıbrıs Rum Yönetimi ise Türkiye’nin bu iddialarını kabul etmiyor ve uluslararası hukuka dayanarak kendi iddialarını ortaya koyuyorlar. Bu durum, bölgede tansiyonun yükselmesine neden oluyor ve anlaşmazlığın devam etmesine sebep oluyor.

LİBYA İÇ SAVAŞI VE TÜRKİYE

Türk dış politikasında bir diğer önemli konu, Libya’da yaşanan iç savaş ve Türkiye’nin buradaki askeri varlığı. Türkiye, Libya hükümetine askeri destekte bulunmuş ve bu destek sayesinde Libya hükümeti, muhalif güçlerin baskısı altında kalmaktan kurtulmuştur. Ancak, Türkiye’nin Libya’daki askeri varlığı bölgedeki diğer aktörler tarafından eleştiriliyor ve uluslararası toplumun da dikkatini çekiyor. Türkiye deniz sularından Libya ile komşudur. Libya ile ilişkiler Türkiye için Doğu Akdeniz havzasında yaşanan mücadele için önem arz etmektedir. Burada yaşanan olumlu gelişmeler kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge konularında Türkiye’nin elini güçlendirecek konulardan biridir. Türkiye-Libya arasında yapılan mutabakat sayesinde Türkiye, belirlenen Münhasır Ekonomik Bölge alanlarında yapacağı arama ve işletme faaliyetlerine hukuki bir altyapı da oluşturmuştur. Libya ile yapılan bu antlaşmanın diğer devletlerle de (Mısır, İsrail, Lübnan) yapılması gerekmektedir. Bu sayede hem Yunanistan’ın Doğu Akdeniz’deki hukuksuz iddiaları çürütülecek hem de antlaşma yapılacak devletler daha fazla deniz alanına sahip olacaklardır.

AZERBAYCAN VE ERMENİSTAN EKSENİNDE TÜRKİYE

Türkiye’nin dış politikasındaki bir diğer önemli sorun, Ermenistan ile yaşanan çatışmalar ve Dağlık Karabağ sorunu. Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki Dağlık Karabağ sorunu yıllardır devam ediyor ve son zamanlarda yeniden alevlendi. Türkiye, Azerbaycan’a desteğini açıkça ortaya koyuyor ve bu desteği askeri varlığıyla da destekliyor. Bu bağın devam etmesi demek aynı zamanda Türkiye’nin Asya’da bulunan Türk devletler ile bağının devam etmesi demektir. Burada izlenecek adımlarda net olunmalı ve kesinlikle taviz verilmemelidir.

DİĞER SORUNLAR

Son olarak, Türk dış politikasındaki diğer önemli konular arasında, Türkiye’nin AB üyelik süreci, Kıbrıs sorunu, İran ile ilişkiler, Çin ile ilişkiler ve ABD ile ilişkiler gibi konular yer alıyor. Türkiye’nin AB üyelik süreci uzun yıllardır devam ediyor ancak son zamanlarda ilerleme kaydetmek bir hayli zorlaştı. Bu süreçde takip edilmeli ancak muhtaç ve aciz duruma düşülmemelidir. İran ile ilişkiler, ABD’nin İran’a uyguladığı yaptırımlar nedeniyle zorlaşıyor ve Türkiye, İran ile ticari ilişkilerini korumak için çaba gösteriyor. Çin ile ilişkiler ise son yıllarda gelişmeye başladı ve iki ülke arasında ekonomik ve stratejik iş birliği artıyor. Ancak, ABD’nin Çin’e uyguladığı yaptırımlar nedeniyle Türkiye, Çin ile ilişkilerini dengelemek zorunda kalabilir. ABD ile ilişkiler ise son yıllarda oldukça gergin bir seyir izliyor ve Türkiye’nin S-400 füze savunma sistemi alımı nedeniyle ABD’nin Türkiye’ye uyguladığı yaptırımlar bu gerginliği artırıyor.

Türkiye’nin dış politikasındaki bu güncel konular ve sorunlar, ülkenin bölgesel ve küresel etkisini artırıyor veya azaltıyor. Türkiye, bölgesel ve küresel aktörlerle ilişkilerini dengeleyerek, istikrarlı bir dış politika izlemeyi hedefliyor. Ancak, bu konuların çözümlenmesi için tüm aktörlerin diyalog ve iş birliği içinde çalışması gerekiyor.